æгас уын
1КЪУЛ-КЪУЛ НÆ ЦÆУЫН — Искæмæй хæсджын, искæй раз зылын, аххосджын нæ уæвын. – Мæнæн уæддæр мæ удæгасæй мæ мæлæт хуыздæр у. Æз уыдонæй ницы къул къул цæуын, фæлæ дæхи бааууон кæн. (Ф. 1990. 11.) …
2КЪУХ НÆ БАХÆЦЦÆ УЫН — 1. Искæй ныццæвынæн фадат нæ фæуын. Рука не доходит. «Ныхасы иу куыдзы фырт бафидис кодта, кæимæ, дам, дзурыс, дæуæн дæ фырты туг исты куы нæ у. Уый уыдис æгас ныхасы раз... мæ къух æм нæ бахæццæ ис, уый йедтæмæ фидисгæнæг Ныхасы бæргæ… …
3ЦÆСГОМ НЫРРУХС УЫН — Сбуц, схъæлдзæг уын, зæрдæ райын. Йæ урс рихиты бынæй сæм фæхуды. Йæ цæсгом æгасæй ныррухс вæййы. (Цæгæраты М. Быдзыгойы кæсæгтæ.) Фыд æмæ фырты цинмæ кæсгæйæ, Чендзейы къæсхуыр цæсгом ныррухс æмæ сæрттывта. (Дзаттиаты Т. Хæххон стъалы.) …
4ГАМХУДЫ ЦÆУЫН — Сусæгæй архайын. Æгас Гуырдзыстоны куы базмæлын кодтой, уæд мæ фитилты бын бабырыдысты. Горæты æндæр кой куы нал ис, гамхудты цæуынц, зæгъгæ. (Хацырты С. Хæхты фæдисон.) …
5ЦЪИУЫЗМÆЛÆГ НÆ УЫН — Кæмдæр æппындæр ничи ис. Ни души. Чызг никæй уыдта, ницы фиппайдта, цыма æгас хъæуы цъиуызмæлæг дæр нæй. (МД. 1967, 8.) …
6САТАНА — Уæларвон Уастырджи æмæ Донбеттыры чызг Дзерассæйы (Сасанайы) чызг. Райгуырд зæппадзы Уырызмæг æмæ Хæмыцы мард мадæй. Уастырджийы зæрдæмæ Дзерассæ афтæ тынг цыд, æмæ удæгасæй йæ къухы куы нæ бафтыд, уæд æм мардæй зæппадзмæ бацыд. «Нымæтын ехсæй… …
7АЦÆМÆЗ — Нарты Ацæйы кæстæр фырт. Алæгатæй. Кадæг «Ацæмæз æмæ Насран æлдар» зæгъы: «Ацæтæй мыггаг нал уыдис – Ацæ йæхæдæг зæронд баци, йæ фырт Ацæмæз та ма дзидзидай уыдис». Ахæм уавæры æрæййæфта зæронд Ацæйы йæ хæрæфырт Насран æлдары усы скъæфты рæстæг,… …
8СЫРДОН — Гæтæджы фырт гæды Сырдон. «Арвы хин æмæ зæххы кæлæн», «Нарты фыдбылыз» æмæ цынæ хуызы рахоны кадæггæнæг Сырдоны. Æдзухдæр ныхмæвæрд у Нарты гуыппырсартæм, сæ куырыхонтæм, Шекспиры драмæты быдзæу сæйраг архайджытæн сæ аиппытæ куыд гом кæны, ахæм… …
9УАСТЫРДЖИ — Ирон мифологийы нæлгоймæгтыл (сылгоймæгтæ йын йæ ном дзургæ дæр нæ кæнынц, хонынц æй ЛÆГТЫ ДЗУАР) æмæ бæлццæттыл армдарæг зæд. Стыр Хуыцауы фæстæ Уастырджи ирон динон дунеæмбарынады ахсы дыккаг бынат. Цæры уæларвы. Уымæн, æрмæстдæр уымæн ис бар… …
10ХЕТÆДЖЫ УАСТЫРДЖИЙЫ КУВÆНДОН — см. Священная роща Хетага – Хуыцау, табу Дын уæд! – Хуыцау, хистæрæй, кæстæрæй, сылгоймагæй, нæлгоймагæй Дыл нæхи фæдзæхсæм æмæ нын ахъазгæнæг у. – Хуыцау, зæххыл цыдæриддæр цæуы – цинæй дæр, зианæй дæр – иууылдæр Дæуæй аразгæ сты, æмæ Дæм фылдæр …
- 1
- 2
