Басня Шлейхера

Басня Шлейхера

Ба́сня Шле́йхера — басня «Овца и кони», сочинённая Августом Шлейхером в 1868 году на праиндоевропейском языке (в том виде, в каком его себе представлял Шлейхер). С тех пор басня многократно переписывалась в свете новых данных о праиндоевропейском языке, став своеобразным полигоном для демонстрации достижений компаративистики.

Содержание

Версии

Исходный текст Шлейхера (1868)[1]

Avis akvāsas ka

Avis, jasmin varnā na ā ast, dadarka akvams, tam, vāgham garum vaghantam, tam, bhāram magham, tam, manum āku bharantam. Avis akvabhjams ā vavakat: kard aghnutai mai vidanti manum akvams agantam. Akvāsas ā vavakant: krudhi avai, kard aghnutai vividvant-svas: manus patis varnām avisāms karnauti svabhjam gharmam vastram avibhjams ka varnā na asti. Tat kukruvants avis agram ā bhugat.

Модернизация Хирта (1939) [2]

В версии Хирта присутствуют *e и *o, палатовелярные и лабиовелярные согласные, слоговые сонорные.

Owis ek’wōses-kʷe

Owis, jesmin wьlənā ne ēst, dedork’e ek’wons, tom, woghom gʷьrum weghontm̥, tom, bhorom megam, tom, gh’ьmonm̥ ōk’u bherontm̥. Owis ek’womos ewьwekʷet: k’ērd aghnutai moi widontei gh’ьmonm̥ ek’wons ag’ontm̥. Ek’wōses ewьwekʷont: kl’udhi, owei!, k’ērd aghnutai vidontmos: gh’ьmo, potis, wьlənām owjôm kʷr̥neuti sebhoi ghʷermom westrom; owimos-kʷe wьlənā ne esti. Tod k’ek’ruwos owis ag’rom ebhuget.

Модернизация Леманна и Згусты (1979) [3]

Леманн и Згуста вносят в свою версию один ларингал.

Owis eḱwōskʷe

Gʷərēi owis, kʷesjo wl̥hnā ne ēst, eḱwōns espeḱet, oinom ghe gʷr̥um woǵhom weǵhontm̥, oinomkʷe meǵam bhorom, oinomkʷe ǵhm̥enm̥ ōḱu bherontm̥. Owis nu eḱwobh(j)os (eḱwomos) ewewkʷet: "Ḱēr aghnutoi moi eḱwōns aǵontm̥ nerm̥ widn̥tei". Eḱwōs tu ewewkʷont: "Ḱludhi, owei, ḱēr ghe aghnutoi n̥smei widn̥tbh(j)os (widn̥tmos): nēr, potis, owiōm r̥ wl̥hnām sebhi gʷhermom westrom kʷrn̥euti. Neǵhi owiōm wl̥hnā esti". Tod ḱeḱluwōs owis aǵrom ebhuget.

Модернизация Адамса (1997) [4]

H2óu̯is h1ék̂u̯ōs-kʷe

[Gʷr̥hxḗi] h2óu̯is, kʷési̯o u̯lh2néh4 ne (h1é) est, h1ék̂u̯ons spék̂et, h1oinom ghe gʷr̥hxúm u̯óĝhom u̯éĝhontm̥ h1oinom-kʷe ĝ méĝham bhórom, h1oinom-kʷe ĝhménm̥ hxṓk̂u bhérontm̥. h2óu̯is tu h1ek̂u̯oibh(i̯)os u̯eukʷét: 'k̂ḗr haeghnutór moi h1ék̂u̯ons haéĝontm̥ hanérm̥ u̯idn̥téi. h1ék̂u̯ōs tu u̯eukʷónt: 'k̂ludhí, h2óu̯ei, k̂ḗr ghe haeghnutór n̥sméi u̯idn̥tbh(i̯)ós. hanḗr, pótis, h2éu̯i̯om r̥ u̯l̥h2néham sebhi kʷr̥néuti nu gʷhérmom u̯éstrom néĝhi h2éu̯i̯om u̯l̥h2néha h1ésti.' Tód k̂ek̂luu̯ṓs h2óu̯is haéĝrom bhugét.

Модернизация Кортландта (2007) [5]

ʕʷeuis ʔkeuskʷe

ʕʷeuis iosmi ʕuelʔn neʔst ʔekuns ʔe 'dērkt, tom 'gʷrʕeum uogom ugentm, tom m'geʕm borom, tom dgmenm ʔoʔku brentm. ʔe uēukʷt ʕʷeuis ʔkumus: kʷntske ʔmoi kērt ʕnerm ui'denti ʔekuns ʕ'gentm. ʔe ueukʷnt ʔkeus: kludi ʕʷuei, kʷntske nsmi kērt ui'dntsu: ʕnēr potis ʕʷuiom ʕulʔenm subi gʷormom uestrom kʷrneuti, ʕʷuimus kʷe ʕuelʔn neʔsti. To'd kekluus ʕʷeuis ʕe'grom ʔe bēu'gd.

Модернизация Лура (2008) [6]

h2ówis h1ék’wōskwe

h2ówis, (H)jésmin h2wlh2néh2 ne éh1est, dedork’e (h1)ék’wons, tóm, wóg’hom gwérh2um wég’hontm, tóm, bhórom még’oh2m, tóm, dhg’hémonm h2oHk’ú bhérontm. h2ówis (h1)ék’wobhos ewewkwe(t): k’ḗrd h2ghnutoj moj widntéj dhg’hmónm (h1)ék’wons h2ég’ontm. (h1)ék’wōs ewewkw: k’ludhí, h2ówi! k’ḗrd h2ghnutoj widntbhós: dhg’hémō(n), pótis, h2wlnéh2m h2ówjom kwnewti sébhoj gwhérmom wéstrom; h2éwibhoskwe h2wlh2néh2 né h1esti. Tód k’ek’luwṓs h2ówis h2ég’rom ebhuge(t).

Перевод

Овца и кони

Овца, [на] которой не было шерсти, увидела коней: одного — везущего тяжёлую повозку, одного — большую ношу, одного быстро несущего человека. Овца сказала коням: «Горит моё сердце, когда вижу, что человек управляет конями». Кони сказали: «Слушай, овца, наше сердце [тоже] горит от увиденного: человек, господин, из овечьей шерсти делает себе новую тёплую одежду; а у овец не остаётся шерсти». Услышав это, овца убежала в поле.

В массовой культуре

  • В фантастическом фильме «Прометей» (2012) андроид Дэвид, во время межзвёздного перелёта изучающий древние языки, знакомится с видеолекциями по индоевропеистике; в одной из лекций произносится текст басни Шлейхера, который повторяет андроид (в роли лектора выступил лингвист Анил Билтоо из Школы востоковедения и африканистики (SOAS) Лондонского университета)[7].

См. также

Примечания

  1. August Schleicher, Fabel in indogermanischer Ursprache, pp. 206-208.
  2. Hermann Hirt, Die Hauptprobleme der indogermanischen Sprachwissenschaft.
  3. Winfred P. Lehmann; Ladislav Zgusta, Schleicher's tale after a century, pp. 455-466.
  4. Douglas Quentin Adams, Encyclopedia of Indo-European Culture, p. 501.
  5. Frederik Kortlandt, For Bernard Comrie.
  6. Rosemarie Lühr, Von Berthold Delbrück bis Ferdinand Sommer: Die Herausbildung der Indogermanistik in Jena, p. 4.
  7. Anil Biltoo — Linguist Teacher (Full cast and crew for Prometheus)

Wikimedia Foundation. 2010.

Игры ⚽ Нужно решить контрольную?

Полезное


Смотреть что такое "Басня Шлейхера" в других словарях:

  • Шлейхер, Август — Проверить нейтральность. На странице обсуждения должны быть подробности. В Википедии есть статьи о других людях с такой фамилией, см. Шлейхер …   Википедия

  • Праиндоевропейский язык — Индоевропейцы Индоевропейские языки Анатолийские · Албанский Армянский · Балтские · Венетский Германские · Иллирийские Арийские: Нуристанские, Иранские, Индоарийские …   Википедия

  • Современный индоевропейский — (язык) Самоназвание: eurōpājā (dṇghwā) Создан: Carlos Quiles, María Teresa Batalla Регулирующая организация: (англ. Dnghu Association) …   Википедия


Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»