-
1 к
1) (при указании на направление движения, действия)...(y)a (doğru)подойти́ к бе́регу — kıyıya yaklaşmak
приходи́ к нам — bize gel
призы́в к молодёжи — gençliğe / gençlere (yapılan) çağrı
призы́в к еди́нству — birlik çağrısı
путь к побе́де — zafer yolu
перехо́д от капитали́зма к социали́зму — kapitalizmden sosyalizme geçiş
2) (при указании на соприкосновение, близость, присоединение)...(y)aлицо́м к лицу́ — yüz yüze
идти́ плечо́м / плечо́ к плечу́ — omuz omuza yürümek
прича́лить к при́стани — iskeleye yanaşmak
3) ( при указании на срок совершения или завершения действия)...(y)a doğruк концу́ неде́ли снег сошёл — hafta sonuna doğru kar kalkmış bulunuyordu
к ча́су бу́ду до́ма — bire doğru evde olacağım
4) (при обозначении побуждения, цели предназначения)...(y)a, içinму́зыка к фи́льму — filmin müziği
пода́рок ко дню рожде́ния — doğum günü armağanı
гото́виться к экза́мену — sınava hazırlanmak
приучи́ть к чему-л. — bir şeye alıştırmak
написа́ть предисло́вие к кни́ге — kitap için önsöz yazmak
5) (при обозначении предмета, лица, с которым связано какое-л. действие, признак, отношение)...(y)a karşıлюбо́вь к приро́де — doğa sevgisi
уваже́ние к ста́ршим — büyüklere (karşı) saygı
ключ к та́йне — sırrın anahtarı
привы́чка к ча́ю — çay alışkanlığı
6) ( в заглавиях) dolayısıyla;...(y)a dairк вопро́су о... —... sorunu dolayısıyla,... sorununa dair
к десятиле́тию (со дня) основа́ния... —...nın onuncu kuruluş yıldönümü dolayısıyla
7) ( в призывах)...(y)a (doğru)к ору́жию! — silaha sarıl(ın)!
Петро́в, к команди́ру! — Petrov, komutanın yanına!
вперёд, к побе́де! — zafere doğru, ileri!
-
2 по
1) ...da, üzerinde;...a, üzerineпо всей стране́ — tüm ülkede
пое́здка по стране́ — yurt / memleket gezisi
турне́ по Евро́пе — Avrupa turnesi
гуля́ть по са́ду — bahçede gezmek
соверша́ть прогу́лку по́ ле́су — ormanda bir gezinti yapmak
прое́хать по мосту́ — köprüden geçmek
идти́ по гря́зи — çamurun içinden yürümek
сле́дуй по пути́ отца́ — перен. babanın yürüdüğü yoldan git
2) в соч.резьба́ по де́реву — tahta oymacılığı
3) ...aуда́р по мячу́ — topa vuruş
уда́рить / бить кого-л. по лицу́ — birinin yüzüne vurmak
откры́ть ого́нь по... —...a ateş açmak
стреля́ть по... —...a... üzerine ateş etmek
4) ( согласно) göre; ile;...dan; olarakпо пла́ну — plana göre
по про́сьбе кого-л. — birinin isteği / arzusu üzerine
по уста́ву — tüzük uyarınca
по протоко́лу — protokol gereğince
по тради́ции — geleneğe uygun olarak
по мои́м часа́м — saatime göre, benim saatimle
по сего́дняшнему ку́рсу (валю́ты) — bugünkü rayiçle
по сове́ту врача́ — doktorun tavsiyesi üzerine
по приглаше́нию прави́тельства — hükümetin daveti üzerine / davetlisi olarak
вы́платы по проце́нтам (на займы) — faiz ödemeleri
продава́ть по междунаро́дным це́нам — uluslararası fiyatlardan satmak
шить по ме́рке — ölçü üzerine dikmek
одева́ться по мо́де — modaya uygun giyinmek
тогда́ хлеб был по ка́рточкам — o zamanlar ekmek karne ile idi
знать что-л. по со́бственному о́пыту — kendi tecrübesiyle bilmek
стано́к произво́дится по шве́дскому пате́нту — tezgah İsveç patenti ile üretiliyor
по како́й статье́ его́ су́дят? — kaçıncı maddeden yargılanıyor?
статья́ зако́на, по кото́рой его́ обвиняют — suçlandığı yasa maddesi
по э́тому де́лу его́ оправда́ли — bu davadan beraat etti
он вы́шёл из тюрьмы́ по амни́стии — genel afla hapisten çıktı
фильм снят по его́ сцена́рию — filim onun senaryosundan çekilmişti
от ка́ждого - по спосо́бностям, ка́ждому - по труду́ — herkesten yeteneğine göre, herkese emeğine göre
5) (посредством чего-л.) ile;...danпо звонку́ буди́льника — çalar saatin sesiyle / sesine
по свистку́ судьи́ / арби́тра — спорт. hakemin düdüğü ile
выступле́ние по ра́дио — radyo konuşması
слу́шать что-л. по ра́дио — radyodan dinlemek
что сего́дня передаю́т по ра́дио? — bugün radyoda neler var?
заявле́ние бы́ло пе́редано по ра́дио — demeç radyoda yayınlandı
смотре́ть ма́тчи по телеви́дению — televizyonda maç izlemek
переда́ча идёт / ведётся по двум кана́лам — yayın iki kanaldan yapılıyor
говори́ть по телефо́ну — telefonla konuşmak / görüşmek
об э́том по телефо́ну не ска́жешь — telefonda söylenmez
я получи́л сто рубле́й по по́чте — postadan yüz ruble aldım
вы́играть что-л. по лотере́е — piyangoda kazanmak
по су́ше — karadan, kara yoluyla
э́тот (подъёмный) кран хо́дит / дви́жется по ре́льсам — bu vinç raylar üstünde ileri geri gider
объясни́ть вое́нное положе́ние по ка́рте — askeri durumu harita üzerinden anlatmak
6) (вследствие чего-л.) ile;...dan ötürü,...dığından, dolayısıylaпо рассе́янности — dalgınlıkla
по ста́рой привы́чке — eski alışkanlıkla
по ли́чным моти́вам — kişisel nedenlerden
по состоя́нию здоро́вья — sağlık / sıhhi durumu dolayısıyla
по слу́чаю пра́здника — bayram vesilesiyle
по той же причи́не — aynı nedenden ötürü
7) ( при указании на цель) gereğiпо дела́м слу́жбы — görev gereği / icabı
он вы́ехал по рабо́те / по де́лу — iş gereği / icabı gitti
ме́ры по предотвраще́нию чего-л. — bir şeyi önleme tedbirleri, önleyici tedbirler
8) (в области, в сфере чего-л.)...da, часто передается изафетным сочетаниемспециализи́роваться по фи́зике — fizikte uzmanlaşmak
литерату́ра по ша́хматам — satranç kitapları
сбо́рная СССР по футбо́лу — SSCB futbol karması
конфере́нция по разоруже́нию — silahsızlanma konferansı
четырехсторо́нние соглаше́ния по Берли́ну — Berlin'e ilişkin dörtlü antlaşmalar
чемпиона́т Европы по бо́ксу — Avrupa boks şampiyonası
пе́рвенство по стрельбе́ из лу́ка — okçuluk birincilikleri
тре́нер по пла́ванию — yüzme antrenörü
расхожде́ния во взгля́дах по да́нному вопро́су — bu sorundaki görüş ayrılıkları
9) (на основании каких-л. признаков)...lı;...ca;...danчелове́к по и́мени Ю́рий — Yuri adlı biri
окли́кнуть кого-л. по и́мени — birinin adını seslenmek
звать кого-л. по и́мени — ismiyle çağırmak
споко́йный по хара́ктеру — sakin tabiatlı
ста́рший по во́зрасту — yaşça büyük (olan)
ра́вный по социа́льному положе́нию — sosyal durumca eşit
ро́дственник по отцу́ — baba tarafından akraba
э́то был его́ това́рищ по шко́ле — okuldan arkadaşıydı
това́рищ по кома́нде кого-л. — спорт. takım arkadaşı
я зна́ю его́ по Оде́ссе — onu Odesa'dan tanırım
по своему́ географи́ческому положе́нию — coğrafi konumu / yeri bakımından / itibariyle
задо́лженность по нало́гам — vergi borçları
о́тпуск по бере́менности — gebelik izni
статьи́ разли́чны и по фо́рме и по су́ти — yazılar biçimce de özce de ayrıdır
найти́ рабо́ту по специа́льности — mesleğiyle ilgili iş bulmak
рабо́тать по специа́льности — mesleğinde çalışmak
по лицу́ ви́дно, что он дово́лен — memnun olduğu yüzünden belli
10) ( при указании на меру времени или срок)...ları;...larcaпо вто́рникам — Salı günleri
ка́ждый ве́чер по вто́рникам — her Salı akşamı
по вечера́м — akşamları
по утра́м и вечера́м — akşamlı sabahlı
по це́лым часа́м — saatlerce
не писа́ть (пи́сем) по месяца́м — aylarca yazmamak
по весне́ — bahar gelince, baharla beraber
11) ( в сочетании с числительными)...(ş)arпо одному́ — birer
коло́нна по́ два — ikişerle kol
по́ двое — ikişer ikişer
12) (указывает на количество чего-л. при распределении, обозначении цены и т. п.)...dan;...yaпо рублю́ шту́ка — tanesi bir rubleye
я́блоки продава́лись по рублю́ за килогра́мм — elmanın kilosu bir rubleden satılıyordu
дать всем по я́блоку — hepsine birer elma vermek
13) ( вплоть до) kadar, dekпо по́яс — beline kadar
сне́гу бы́ло по коле́но — diz boyu kar vardı
вы́ставка бу́дет откры́та с 10 по 20 ма́я — sergi 10-20 Mayıs tarihleri arasında açık kalacak
14) (после чего-л.)...dıktan sonra,...ıncaпо истече́нии сро́ка — süre dolunca
по прибы́тии — gelince
по возвраще́нии из Ленингра́да — Leningrad dönüşü
••э́то пальто́ как раз по тебе́ — bu palto tam sana göredir
что мы не де́лали - все не по нём — ne yaptıksa bir türlü beğendiremedik
по мне никто́ не запла́чет — benim ardımdan ağlayanım yok
фру́кты мы ку́пим по доро́ге — meyvayı yoldan alırız
-
3 вахта
vardiya* * *ж1) мор. vardiyaстать на ва́хту — vardiyaya girmek
ко́нчить ва́хту — vardiyadan çıkmak
2) перен. ( самоотверженная работа) özveri ile çalışmaстать на уда́рную ва́хту в честь чего-л. — bir şey dolayısıyla / şerefine özel bir şevk ve gayretle çalışmaya başlamak
-
4 давность
eskilik; zamanaşımı* * *ж1) eskilik; çoktanlıkда́вность дру́жбы — dostluğun eskiliği
следы́ ме́сячной да́вности — bir aylık iz
реше́ние трехле́тней да́вности — üç yıl önceki karar
тео́рии столе́тней да́вности — bir yüzyıl öncesinin kuramları
реко́рд многоле́тней да́вности — yıllardır kırılmayan rekor
2) юр. zaman aşımıза истече́нием сро́ка да́вности — zaman aşımı dolayısıyla
-
5 истечение
сdolma; bitimпо истече́нии двух часо́в — iki saat tamam olunca / olduktan sonra
за истече́нием сро́ка да́вности — юр. zaman aşımı dolayısıyla
до истече́ния сро́ка соглаше́ния — sözleşmenin süresi dolmadan
-
6 косвенно
dolaylı olarak; dolayısıyla -
7 начало
başlangıç* * *с1) baş; başlangıç (-cı)в нача́ле неде́ли — hafta başında
в нача́ле второ́го — saat biri geçerken
в нача́ле собра́ния — toplantı başlarken
до нача́ла собра́ния — toplantı başlamadan önce
когда́ нача́ло конце́рта? — konser kaçta başlar?
с са́мого нача́ла — ta baştan beri
испа́нское нача́ло шахм. — İspanyol açılışı
все э́то то́лько нача́ло — tüm bunlar sadece başlangıçtır
в связи́ с нача́лом зи́мнего сезо́на — kış sezonuna giriş dolayısıyla
тут ни нача́ла, ни конца́ — bunun ucu ortası yok
положи́ть нача́ло чему-л. — шахм. bir şeyi başlatmak
2) ( источник) kaynak (-ğı); kökenрека́ берёт нача́ло в... — nehir......dan doğar
3) (нача́ла) мн. ( принципы) ilkeler••под нача́лом у кого-л. — birinin emri altında
-
8 недостаток
м1) ( нехватка) sıkıntı; kıtlık; açık (-ğı); eksiklikнедоста́ток рабо́чей си́лы — işgücü kıtlığı
за недоста́тком валю́ты — döviz sıkıntısı / kıtlığı dolayısıyla; döviz kıt olduğundan
2) ( дефект) kusur; eksik(lik); noksanфизи́ческие недоста́тки — beden özürleri / sakatlıkları
у него́ оди́н недоста́ток — onun sadece bir kusuru / eksiği var
3) (недоста́тки) мн., разг. ( нужда) sıkıntıтерпе́ть недоста́ток — sıkıntıda olmak; zaruret / ihtiyaç çekmek
-
9 неимение
с, в соч.за неиме́нием чего-л. — yokluğu dolayısıyla; olmadığından
за неиме́нием лу́чшего — (daha) iyisi olmadığından
-
10 предоктябрьский
1) ( до Октябрьской революции) Ekim Devriminden önceki, Ekim öncesi2) ( посвящённый годовщине Октябрьской революции) Ekim Devrimi yıldönümü dolayısıyla / şerefine yapılan / girişilen -
11 связь
ж1) ilişki, bağıntıдиалекти́ческая связь ба́зиса и надстро́йки — altyapıyla üstyapı arasındaki diyalektik ilişki
име́ть ко́свенную связь с чем-л. — bir şeyle dolaylı bir bağıntısı olmak
2) ilişki; temas; bağlar ( узы)ро́дственные свя́зи — akrabalık bağları
связь с ма́ссами — yığınlarla temas
деловы́е свя́зи — iş ilişkileri
развива́ть торго́вые свя́зи — ticari ilişkileri geliştirmek
подде́рживать ли́чные свя́зи — kişisel temasları sürdürmek
3) ( общение) kayırabilecek tanıdıklar4) ( любовная) metres hayatı5) ( средства сообщения) bağlantı, irtibat; haberleşmeтелефо́нная связь — telefon bağlantısı / irtibatı
междугоро́дная автомати́ческая телефо́нная связь — otomatik şehirlerarası telefon haberleşmesi
спу́тник свя́зи — haberleşme uydusu
специа́льная ли́ния свя́зи — özel haberleşme hattı
связь го́рода со столи́цей пре́рвана — şehrin başkentle bağlantısı kesilmiştir
произво́дство средств свя́зи — haberleşme / iletişim araçları üretimi
6) воен. muhabere, irtibatвойска́ свя́зи — muhabere sınıfı
офице́р свя́зи — irtibat subayı
7) в соч.отделе́ние свя́зи — PTT merkezi / şubesi
рабо́тники свя́зи — PTT görevlileri / mensupları
••в свя́зи с чем-л. — bir şeyle ilgili olarak; dolayısıyla ( вследствие)
в связи́ с э́тим — bu bağlamda
в свя́зи с чем об э́том говори́лось? — bundan hangi bağlamda söz edildi?
-
12 случай
м1) olay; vakaнесча́стный слу́чай — kaza
слу́чаи заболева́ния ти́фом — tifo olayları / vakaları
в не́которых слу́чаях — bazı hallerde
в лу́чшем слу́чае — en iyi ihtimalle
в таки́х слу́чаях — bu gibi durumlarda / hallerde
быва́ли слу́чаи, когда́ он опа́здывал — geç kaldığı da olurdu
расскажи́ о слу́чае, кото́рый с тобо́й произошёл — senin başından geçen olayı anlat
2) fırsatпо́льзоваться любы́м (удо́бным) слу́чаем — her fırsattan yararlanmak
не было́ слу́чая, а то бы я... — fırsat / münasebet düşmedi, yoksa ben...
3) ( случайность) raslantı, talihде́ло слу́чая — raslantı eseri
слу́чай слеп — talihin gözü kördür
••в слу́чае войны́ — savaş halinde / vukusunda
в слу́чае необходи́мости — gerekirse
ни в ко́ем слу́чае — asla, katiyen
в тако́м слу́чае — o halde, öyleyse
в слу́чае, е́сли... —...dığı takdirde
по слу́чаю чего-л. — dolayısıyla, vesilesiyle
по слу́чаю столе́тия го́рода — şehrin yüzüncü kuruluş yılı vesilesiyle
э́та карти́на ку́плена по слу́чаю — bu tablo elden düşmedir
в большинстве́ слу́чаев — çoğunlukla
взять зонт на слу́чай дождя́ — yağmur yağacağa benziyor diye yanına şemsiye almak
он не пое́хал по слу́чаю дождя́ — yağmur yağıyor diye / yağmur yüzünden gitmedi
в слу́чае сме́рти чего-л. кого-л. — birinin ölümü halinde
страхова́ние на слу́чай боле́зни — hastalık sigortası
-
13 сокращать
несов.; сов. - сократи́ть1) kısaltmakсокраща́ть статью́ — yazıyı kısaltmak
2) azaltmak, indirmek; kısmakсокраща́ть объём вне́шней торго́вли — dış ticaret hacmini azaltmak / daraltmak
сокраща́ть расхо́ды — harcamaları azaltmak / kısmak
3) ( увольнять) ( kadroda yapılan indirim dolayısıyla) görevine son vermek, yol vermek4) мат. indirgemek -
14 убранство
elbise,kıyafet* * *с( одежда) elbise, kıyafet••весь го́род был в пра́здничном убра́нстве — bayram dolayısıyla şehir baştan başa donatılmıştı
-
15 украшаться
donanmak; renklenmek; zenginleşmek* * *несов.; сов. - укра́ситься1) donanmak; renklenmek ( о речи)весь го́род укра́сился фла́гами по слу́чаю пра́здника — bayram dolayısıyla tüm şehir bayraklarla donandı
2) перен. zenginleşmek -
16 честь
жşeref, onur, yüz akı, namus; itibarчесть и сла́ва геро́ям! — şan şeref olsun kahramanlara!
заде́ть чью-л. честь — birinin onuruna dokunmak
у нас таки́е лю́ди не в чести́ — böyle insanlara itibar etmeyiz
••дать обе́д в честь кого-л. — birinin onuruna / şerefine yemek vermek
в честь столе́тия заво́да — fabrikanın yüzüncü kuruluş yılı dolayısıyla
он вы́шел с че́стью из э́того испыта́ния — bu sınavdan yüzünün akıyla çıktı
отдава́ть честь кому-л. — birine selam vermek
счита́йте э́то за честь — bunu onur şeref bilin
честь име́ю сообщи́ть, что... —... bildirmekle şeref duyarım
-
17 юбилейный
jübile °юбиле́йные торжества́ — yıldönümü dolayısıyla yapılan törenler
-
18 в связи
ilgili olarak,dolayısıyla
См. также в других словарях:
dolayısıyla — zf. 1) Bağlı olarak, doğrudan doğruya olmayarak Dolayısıyla onun da ne düşündüğünü anlamış olduk. 2) Nedeniyle Başka sebepler dolayısıyla aileye karşı koymuş bulunuyordu. Y. K. Karaosmanoğlu … Çağatay Osmanlı Sözlük
zımnında — dolayısıyla; için; olarak … Hukuk Sözlüğü
Karamanoğlu Mehmet Bey — This article is about Bey of Karaman. For Ottoman grand vizier, see Karamani Mehmed Pasha. Statue depicting Mehmed Beg declaring Turkish language as the official language of the state and all its institutions. Mehmed Beg or Mehmed Bey of Karaman… … Wikipedia
Militärputsch in der Türkei 1971 — Der Militärputsch in der Türkei 1971 (auch: Memorandum vom 12. März) erfolgte in Form eines Memorandums, das der Generalstab dem Staatspräsidenten Cevdet Sunay übergab und damit den Rücktritt der Regierung erzwang.[1] In der Geschichte der… … Deutsch Wikipedia
acı — is. 1) Bazı maddelerin dilde bıraktığı yakıcı duyu, tatlı karşıtı Acıyı sever. 2) sf. Tadı bu nitelikte olan Acı kahvesini yudumluyordu. T. Buğra 3) Herhangi bir dış etken dolayısıyla duyulan rahatsızlık, ıstırap Omuzlarına kadar vücudun derisini … Çağatay Osmanlı Sözlük
akçöpleme — is., bit. b. Zambakgillerden, yapraklarının uzun, geniş olması, çiçeklerinin güzelliği dolayısıyla bahçe çiçekleri arasına giren zehirli bir bitki cinsi (Veratrum album) … Çağatay Osmanlı Sözlük
alacalanmak — nsz 1) Alaca bir duruma gelmek 2) mec. Herhangi bir heyecan dolayısıyla benzi kızarıp bozarmak, renkten renge girmek 3) hlk. Eriyen karlar arasından yer yer toprak görünmek Tarlalar alacalandı … Çağatay Osmanlı Sözlük
atmak — i, e, ar 1) Bir cismi bir yöne doğru fırlatmak Taşı suya atmak. 2) Bir şeyi yere doğru bırakmak 3) Bir kimsenin ilişiğini kesmek Adamcağızı berbat bir yere attılar. 4) e, nsz Koymak Mutlaka yemeklerimize biber atmayı âdet edinmişiz. B. Felek 5)… … Çağatay Osmanlı Sözlük
ayaktakımı — is. Görgüsüzlükleri veya bilgisizlikleri dolayısıyla toplum içinde aşağı durumda olan kişiler, lümpen Dükkânlar karmakarışık, mallar bayat, kibar müşteriler birer birer çekiliyor, ayaktakımı her gün artıyor. H. E. Adıvar … Çağatay Osmanlı Sözlük
balast yem — is. Çok büyük miktarda ham selüloz ve dolayısıyla yoğun yemlerden çok daha düşük sindirilebilir besin maddeleri ihtiva eden, hayvanlara tokluk hissi vermek amacıyla kullanılan yem … Çağatay Osmanlı Sözlük
balotaj — is., Fr. ballottage Adaylardan hiçbirinin gerekli oyu sağlayamaması dolayısıyla seçimin sonuçsuz kalması Birleşik Sözler balotaj kurulu … Çağatay Osmanlı Sözlük