ол жаңа ғана кетті
1бітіқана — (Рес., Сарат.) майда шыбын. Көзіме б і т і қ а н а кіріп кетті (Рес., Сарат.). қ. бытықана …
2бас — амандық садақасы. Жеке басы үшін берілетін садақа, пітір. Кешкілікті ауызашар, таңертеңгілікті сәресі дейді. Ораза уақытында мұсылмандар семьясының әрбір басына б а с а м а н д ы қ (пітір) с а д а қ а с ы н төлейді (Ана тілі, 26.04.1990, 6). Бас… …
3кепе — 1 1. Қ орда., Сыр.) жер үй. Уақытша отыру үшін к е п е қазып аламыз Қ орда., Сыр.). 2. (Қост., Жанг.; Шымк., Мақт.; Қ орда: Сыр., Жал.) қамыспен қоршалған үсті жабық мал қора. К е п е сөзі бізде сирек кездеседі, к е п е д е көбінесе мал тұрады… …
4көз — … 2. Аттың шашасының жоғарғы жағына сіңір мен сүйектің арасына жиналған сары су. «К ө з» екі қалтадан тұрады. Томпайған ісікке үшкір бізді тықсаңыз сары су ағып кетеді (Алматы ақшамы, 13. 11. 1991, 3). Көз аңғалағы. Көз орналасқан бас сүйек… …
5көк — … 2. ауыс. Шар болаттан жасалған, асыл; сапалы д.м. Мыс.: көк найза, көк сүңгі, көк кіреуке, көк семсер, көк сауыт т.б. Сүбедей баһадүр мен Жебе ноян жас батырларға арналған орданың рәсімді сыйлығы – болат дулыға, к ө к кіреуке сауыт, наркескен… …
6су — I Суасты наны. п е р и ф р. Борық. Мәселен, жалпақ жапырақты қоғаны алайық. Оның тамырында (борығында) қант пен крахмал көп. Оны «с у а с т ы н ы ң н а н ы» деп те атайды, өйткені қоғаның борығын отқа пісіріп жеуге болады, әрі ол керемет тәтті ау …
7ақ — зат. в ет. Бұзаулы сиырда, қозылы қойда болатын жұқпалы, әрі зілді дерт. Мұндай жағдайда малдың сүті тартылып қалады. Егер бір қой а қ болып ауырса, ол қоралы қойға түгел жұғады (Ж. Бабалықұлы, Мал ауруы., 8). Ақ айыл болды. Көп мініліп, арқасы… …
8ал — I Ала сал. Бір нәрсені тездетіп алу. Ала сала. Бір нәрсені алысымен. ≈ Құрығын а л а с а л а өріске қайтты. Алып қарағанда. Қарастырғанда, зерттегенде, ойластырғанда. Қазақ халқының музыкалық өнері жанр жағынан а л ы п қ а р а ғ а н д а, өрлеу… …
9без — маңқа. в ет. Маңқа ауруының мал танауына түскен жеңілдеу түрі. Халық маңқаның өкпеге түсетін ауыр түрін – көкірек маңқа, танауға түсетін жеңілдеу түрін – б е з м а ң қ а, танау маңқа деп атайтын (Х. Арғынбаев, Қаз. этногр., 120). Без терді. жерг …
10ту — I Ту қой. Қысыр қалған қой. Біздің бойдақ қой (т у қ о й) деп жүргеніміз – қысыр қалған саулық (Н.Қазыбеков, Дала., 33). II Ту сыртын берді. а) Теріс қарап тұрды, жонын берді. Әй, ыңырсымай су әкеліп берші! – деген кезде ғана т у с ы р т ы н б е… …
