искæй хи бынаты сæвæрын
1ИСКÆЙ ЦÆХÆРАДОНМÆ ДУРТÆ КАЛЫН — Искæмæй æвзæр дзурын, æфхæрын, дæлдæр кæнын, æнæ аххосæй зылын кæнын, цъыф калын, азымджын бынаты æвæрын. Бросать камешки в чужой огород …
2СÆРЫЛ СÆВÆРЫН — 1. Исты искæй æфсон фæкæнын. 2. Искæмæн цы не мбæлы, ахæм бартæ дæттын. 3. Искæй къухдариуæггæнæджы бынаты бауромын …
3РЫГ БАДЫН НÆ УАДЗЫН — Искæй зылыны бынатмæ нæ уадзын, зылыны бынаты не вæрын. Антъонæн йæхиуыл дæр тæрхон кодтой æмæ та йыл мæнæ ацы Никъала рыг абадын нæ бауагъта. (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) Æз дын удæгас æнхъæл нал уыдтæн, фæлæ мæ чызгон сыгъдæгдзинадыл рыг …
4СÆРМÆ НÆ ХÆССЫН — 1. Искæй раз хи нæ ныллæг кæнын, хи састы бынаты не вæрын, худинаджы бынаты не рывæрын, æгаддзинад, æнæгъдаудзинад саразыны онг хи не руадзын. Нана: Æмæ йæм сæрибар адæм хъусынц, сæрибар дзыллæты худинаг йæ сафмæ нæ хæссы. (Брытъиаты Е. Хазби.) 2 …
5ДÆЛÆМÆ ХÆЦЫН — Искæй, цы у, уымæй дæлдæр бынаты æвæрын, размæ йæ нæ уадзын. Йæ удыгасæй йыл бецау, кæддæриддæр дæлæмæ хæцыдысты, се намонд æфсымæр æй хуыдта… Алыхатт алыхатт мыл дæлæмæ хæцы. (Козаты Х. Æнæныгæд мард.) …
6КЪÆХТÆМÆРЗÆН АРАЗЫН — Искæмæн æгъатыр митæ аразын, тынг схойын, æгады бынаты æвæрын …
7Бинонты хистæры куывд — см. Бинонты хистæры куывд – перевод – Хуыцау, табу Дын уæд! – Оммен, Хуыцау! – Хуыцауы сконд зæдтæ æмæ дауджытæ, уæ хорзæх нæ уæд! – Оммен, Хуыцау! – Дунескæнæг Хуыцау, адæм рафæлдисæг дæ, Цард раттæг дæ, Æмæ нын Дæ хорздзинæдтæй ма бахæлæг кæн …
8ХЕТÆДЖЫ УАСТЫРДЖИЙЫ КУВÆНДОН — см. Священная роща Хетага – Хуыцау, табу Дын уæд! – Хуыцау, хистæрæй, кæстæрæй, сылгоймагæй, нæлгоймагæй Дыл нæхи фæдзæхсæм æмæ нын ахъазгæнæг у. – Хуыцау, зæххыл цыдæриддæр цæуы – цинæй дæр, зианæй дæр – иууылдæр Дæуæй аразгæ сты, æмæ Дæм фылдæр …
9ХÆМЫЦ — Нарты хистæр Уæрхæджы фаззон фырт, Æхсæртæг æмæ Донбеттыры чызг Дзерассæ рæсугъды (Сасанайы) фырт, Нарты номдзыд Уырызмæджы фаззон, æндонриу Батрадзы фыд, Быценты сиахс. Болатрихи Хæмыцы тыххæй Нигер афтæ фыссы: «Уырызмæджы кæстæр æфсымæр, кæстæр …
10ХИ НЫЛЛÆГ КÆНЫН — Æгад кæнын; искæмæй хи дæлдæр кæнын, æгаддæр бынаты æвæрын. Худинаджы гаччы мæхи цæмæн æвæрын, мæхи цæмæн ныллæг кæнын. (МД. 1988, 6.) …
- 1
- 2
