бар күшін салып жүгіру
1шарықга — ет. Жүзі бар құралдарды шарыққа салып қайрау …
2мәпит — 1 (Маң.) жайдан жай, бостан бос. Оның бұл жүрісі м ә п и т жүріс. М ә п и т қыдырып уақыт өткізуші болма (Маң.). М әп и т і н д е ерігіп жүрген кейбір әдемі жеңгейлердің «Сәке, өзің білесің ғой» деген сөздеріне ылығып (қ.), дүкенге барған… …
3құс — ауруы. мед. Көтеріліп кететін, ұстамалы ауру. Сөйтсек, қ ұ с а у р у ы м е н ауырады екен ғой, байғұс бала! Құс қайтқанда немесе қайтып келгенде дерті тіпті қозып кетеді (Д.Рамазан, Жылап аққан., 136). Сөйтіп жүрген күндердің бірінде… …
4ақ — зат. в ет. Бұзаулы сиырда, қозылы қойда болатын жұқпалы, әрі зілді дерт. Мұндай жағдайда малдың сүті тартылып қалады. Егер бір қой а қ болып ауырса, ол қоралы қойға түгел жұғады (Ж. Бабалықұлы, Мал ауруы., 8). Ақ айыл болды. Көп мініліп, арқасы… …
5шоғаяқ // шоқаяқ — зат. 1. Үстіне шәйнек аққұман қою үшін, ішіне шоқ салып қоятын сабы бар жайпақ ыдыс. Бегалы қазандықтың аузынан ш о ғ а я қ қ а шоқ салып, ақ құманды демдеп жатқан әйеліне қарады (М.Айымбетов, Құмөзек., 78). Қып қызыл шоғымен әкелінген екі ш о қ… …
6кір қалта — (Алм., Жам.; Жамб., Қорд.; Ақт., Қараб.) кір боқша, таза киімдер кірленбес үшін салып қоятын қалта. Мына киімдерді к і р қ а л т а ғ а салып қой, ертең қалаға барғанда киесің (Алм., Жам.). К і р қ а л т а н ы қазір көп пайдаланбайды (Жамб.,… …
7қазан — I зат. сөйл. 1. Қазандоп. Қ а з а н ойынын қыс уақытында мұздың үстінде, ал жазда тақыр алаңдарда ойнауға болады. Ойынға қатысушылардың әрқайсысының басы қайқы қақпа таяғы және барлығына ортақ добы болуы керек (Б.Төтенаев, Қаз. ұлт. ойын., 61). Қ …
8бір — адым жер. Жүрген кездегі екі аяқтың аттау (басу) қашықтығы; 60 70 см, мөлшеріндегі ұзындық. Бір айдың жүзі болды. Бір айдай уақыт өтті. Шүйінші беруіңе болады. Жездең, міне, б і р а й д ы ң ж ү з і б о л ы п қалды, жынды суды ұрттап алмайды (Қаз …
9жай — зат. Малдың жақ сүйегі тәріздес етіп иіп, екі басын мықтап қайыс өріммен немесе қыл арқанмен тартып байлаған кергіш. Садақтың адырнасы сияқты кермесіне қолөнершілер жүн түткен. Керме домбыраның шегі сияқты 2 3 қатар етіп тартылған. Керменің… …
10жар — 1 (Орал: Казт., Қара., Орда, Жән., Чап.; Ақт.: Қараб., Шалқ., Ойыл, Байғ.; Гур.: Есб., Маңғ., Мақат; Қ орда, Арал; Рес., Орын.; Қарақ.) үйдің қабырғасы. Ж а р д а ілулі тұрған кімнің пальтосы? (Орал, Казт.). Ж а р газетіне оның суретін салып… …
